Döneminde dünya ekonomisine yön veren bir özelliği bulunan Kırkgöz Han döşemealtı sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçenin kültürel zenginliklerinden sadece bir tanesi olan bu yer halen aktif olarak hizmet veren bir yapıdır.
Tarihi Kırkgöz Han, Antalya’ya yaklaşık olarak 30 kilometre mesafede yer alır. Tam olarak ise Antalya’ya bağlı olan Döşemealtı sınırları içerisindeki Bıyıklı Mahallesi Pınarbaşı konumunda bulunmaktadır bu tarihi han. Kırıkgöz Han Kervansarayı ülkemize Selçuklulardan kalan önemli bir tarihi ve kültürel mirastır. Bölgede birde bu eşsiz yapı ile aynı adı taşıyan bir göl mevcuttur. Yakın zamana kadar Kırkgöz han düğün etkinliklerinin de yeri iken bugün kapısına zincir vurulan bir tarihi mekana dönüştü.
Büyük Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev devrinde 1237 ila 1246 seneleri arasında Kırkgöz Han tamamlanarak kullanıma açılmıştır. İpek Yol’u üzerinde ki durak alanlarından biri oluşu, bu tarihi hanın önemini bir kez daha gözler önüne sermektedir. Anadolu coğrafyası üzerinde sultanların fermanları ve emirleri doğrultusunda inşa ettiren 6 kervansaray handan biridir. Yapının inşası sırasında üzerine eklenen kitabede doğudan batıya doğru seyahat edenleri ağırlamak ve misafir olarak kabul edilecekleri bir yer olarak vurgulanmıştır. Bu kitabede belirtilen bu özelliği ile diğer benzer hanlardan farklı oluşu onu daha da özel kılmaktadır.
Kırkgöz Han Ne Amaçla Yapılmıştır?
Tarihi yapıların gözdelerinden olan Kırkgöz Han ne amaçla yapılmıştır en çok araştırılan konulardan biridir. Yapılmasında en önemli etken ticarettir. Döşemealtı Kırkgöz Han 1.500 metrekare kapalı alanı ve 1.250 metrekare açık alanı ile toplamda 2.750 metrekarelik, dönemin şartlarına göre devasa bir alan üzerine kurulmuştur. Döneminin diğer kervansaraylarından onu ayıran özellikleri ise çatı örtüsü, avlusunda bulunan su kuyusu ve çatı örtüsüyle kendine has bir mimari oluşumudur. Güney cephesinin orta kısmında taçkapısı yer alır. Bu kapı dış cephede yer alan duvarları aşar ve dışa doğru taşan yatay dikdörtgen prizmal bir tasarım ile dizayn edilmiştir.
Kırıkgöz Han dikdörtgen bir mimari ile tasarlanarak inşa edilmiştir. Oldukça geniş bir avluya sahiptir ve bu avlunun etrafını ise sıra sıra dizilmiş mekanlar yer sarmaktadır. Kırkgöz Han’ın sahip olduğu bu avlu duvarları ise 51’e 49 metre genişliğine sahiptir. Dış cephede duvarlar payandalar ve köşe kuleler ile desteklenerek oldukça kuvvetli hale getirilmiştir. Ayrıca sivri kemerlerle birbirine ve duvarlara bağlı bir şekilde avluya doğru açılan çift sıralı bir revakta bulunmaktadır.
Kırkgöz Han Özellikleri
Döşemealtı Kırkgöz Han’ın avlusunun ortasında yer alan su kuyusu zamanla üzeri kapatılmış ve varlığı unutulmuştur. Restorasyon çalışmaları sırasında bu kuyunun ağız bölümüne denk gelinmiş ve kuyu gün yüzüne çıkarılmıştır. Ayrıca Kırkgöz Han’ın güney doğu kısmında kalan bölümünde seramikten inşa edilmiş bir fırın keşfedilmiştir. Bu tarihi hanın avlusunda bir adette mescit bulunmaktaymış fakat günümüze kadar maalesef hiçbir parçası ulaşmayı başaramamış. Yaklaşık olarak 8 asır önce yükselen bu muhteşem sanat eserinin üzerinde son derece yetenekli ustaların çizimleri yer almaktadır.
Fiyonklar, dairesel şekiller, ‘‘V’’ şeklinde mimariye ait işaretlemelere oldukça sık denk geliyor ve devrin zanaatkarlarının işçiliğinin inceliğine hayran kalıyorsunuz. Bir başka önemli husus ise diğer Selçuklu sultanlarından farklı olarak Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev’e ithafen ‘‘ilk taç sahibi’’ olarak kitabede belirtilmiş olmasıdır. Çünkü böyle bir ithaf daha önce hiçbir Selçuklu hükümdarı için belirtilmemiştir. Döşemealtı Kırkgöz Han Selçuklunun yıkılışına da tanıklık etmiştir. Anadolu tarihinin inceliklilerine ışık tutan tarihi yapı günümüzde özelleştirme kapsamına alınarak işletime açılmıştır. Davetler, düğünler ve nişanlar gibi pek çok organizasyonun bu önemli yapı içerisinde gerçekleştirilmesine müsaade edilmektedir
Döşemealtı Kırkgöz Han Nerede Nasıl Gidilir?
Bu tarihi hana ulaşım birkaç farklı şekilde sağlanabilmektedir. Antalya’ya 30 kilometre uzaklıkta yer alan tarihi Döşemealtı Kırkgöz Han’a Burdur yolu istikameti üzerinden kolayca varılabilir. Burdur yolun D-650 karayolu olarak geçmektedir. Döşemealtı ilçesini ziyaret ederek hana ulaşmak isterseniz eğer bu sizin için daha keyif verici bir yolculuk olacaktır. Yolunuzun üzerinde bulunan Nilüfer gölünün eşsiz güzelliğini izleme şansını yakalıyor olacaksınız. Tüm güzelliklerin keyfini çıkarırken tabelalar sizi yönlendiriyor olacaktır.
Han aynı zamanda Kırkgöz Göletine komşudur. Daha çok piknik ve gezmek amaçlı olarak kişiler buraya gelmektedir. Bu aşamada Kırkgöz Göleti nerede sorgusu yapılmaktadır. Gölet bölgenin su ihtiyacını karşılayan ve göçmen kuşların konakladığı bir alandır. Döşemealtı ilçesinin Kuzeyinde yer almaktadır. Burdur yoluna çok yakın bir mesafededir.
